దేశంలో జరిగే చాలా ఎన్నికల్లో, ముఖ్యంగా లోక్‌సభ, రాష్ట్ర శాసనసభల ఎన్నికల్లో, ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ మెషిన్స్ (EVMలు) వాడకం సర్వసాధారణమైపోయింది. ఇవి ఎన్నికల ప్రక్రియను వేగవంతం చేస్తాయి, పారదర్శకతను పెంచుతాయి, మోసాలకు అవకాశం లేకుండా చేస్తాయి.
కానీ, కొన్ని ఎన్నికలకు మాత్రం ఇప్పటికీ సాంప్రదాయక బ్యాలెట్ పేపర్‌లను ఉపయోగిస్తున్నారు. వాటిలో ఒకటి ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికలు. అసలు ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికల్లో ఈవీఎంలు ఎందుకు వాడరు? దీనికి కారణం ఆ ఎన్నికల ప్రత్యేక విధానం.
ప్రత్యేక ఎన్నికల విధానం..
మనం సాధారణంగా ఓటు వేసే ఎన్నికలలో, ‘ఫస్ట్-పాస్ట్-ది-పోస్ట్’ విధానాన్ని అనుసరిస్తాము. ఈ విధానంలో, ఏ అభ్యర్థికి ఎక్కువ ఓట్లు వస్తే వారే విజేతగా ప్రకటిస్తారు. ఈవీఎంలు ఈ విధానానికి అనుకూలంగా రూపొందించబడ్డాయి. అయితే, ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికలు దీనికి భిన్నంగా ఉంటాయి.
ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికలు నైష్పత్తిక ప్రాతినిధ్య పద్ధతి (Proportional Representation)లో సింగిల్ ట్రాన్స్‌ఫరబుల్ ఓట్ (Single Transferable Vote) విధానం ద్వారా జరుగుతాయి. ఈ విధానంలో ఓటర్లు ఒక్క అభ్యర్థికి మాత్రమే ఓటు వేయకుండా, ఒకటి కంటే ఎక్కువ మంది అభ్యర్థులకు తమ ప్రాధాన్యత క్రమాన్ని (1, 2, 3…) బ్యాలెట్ పేపర్‌లో గుర్తించాలి. ఉదాహరణకు, ఒక ఓటరు తనకు మొదటి ప్రాధాన్యత అభ్యర్థి ‘A’ అని, రెండవ ప్రాధాన్యత అభ్యర్థి ‘B’ అని, మూడవది ‘C’ అని బ్యాలెట్ పేపర్‌లో మార్క్ చేస్తారు.
ఈవీఎంలు ఒక ఓటును ఒక బటన్ ప్రెస్ ద్వారా మాత్రమే రికార్డు చేయగలవు. కానీ, ప్రాధాన్యత ఓటు విధానంలో, ఓటరు ఒకేసారి పలువురు అభ్యర్థులకు ప్రాధాన్యతను నమోదు చేయాల్సి ఉంటుంది. ప్రస్తుత ఈవీఎం సాంకేతికత ఈ ప్రత్యేకమైన, సంక్లిష్టమైన ఓటింగ్ విధానాన్ని నిర్వహించలేదు. అందువల్ల, బ్యాలెట్ పేపర్‌లు మాత్రమే ఈ ప్రక్రియకు సరైనవి.
పరిమిత ఓటర్ల సంఖ్య..
ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికల్లో ఓటర్లు సాధారణ ప్రజలు కాదు. భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం, లోక్‌సభ, రాజ్యసభ సభ్యులు మాత్రమే ఈ ఎన్నికల్లో ఓటు వేయడానికి అర్హులు. ఇంత తక్కువ సంఖ్యలో ఉన్న ఓటర్ల కోసం దేశవ్యాప్తంగా ఈవీఎంలను ఏర్పాటు చేయాల్సిన అవసరం లేదు. బ్యాలెట్ పేపర్‌లను ఉపయోగించి ఈ ఎన్నికలను నిర్వహించడం తేలిక మరియు సమర్థవంతం.
గతంలో అనుసరించిన సంప్రదాయం
రాజ్యాంగ నిర్మాతల కాలం నుండి రాష్ట్రపతి, ఉపరాష్ట్రపతి, రాజ్యసభ ఎన్నికలు బ్యాలెట్ పేపర్‌ల ద్వారానే జరుగుతున్నాయి. ఈ సంప్రదాయం ఇప్పటికీ కొనసాగుతోంది. భారత ఎన్నికల సంఘం కూడా ఈ ప్రత్యేక ఎన్నికల కోసం బ్యాలెట్ పద్ధతినే కొనసాగిస్తోంది.
