దాదాపు వంద శాతం మరణాలు సంభవించే పురాతన జూనోటిక్ వ్యాధులలో రేబీస్ ఒకటి. ఇండియాలో ఈ వ్యాధి ఒక అత్యవసర ప్రజారోగ్య సమస్యగా మారింది. కొన్ని అధ్యయనాల ప్రకారం ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఏటా 174 లక్షల మంది కుక్క కాటుకు గురవుతున్నారు. ఏటా 55వేల మందికి పైగా ఈ వ్యాధితో చనిపోతున్నారు. ఇక.. భారతదేశంలో కుక్కకాటు కేసులు అకస్మాత్తుగా పెరగడం అందరినీ ఆందోళనకు గురిచేస్తోంది. మొన్నటికి మొన్న ఘజియాబాద్‌లోని సొసైటీ లిఫ్ట్ లో ఒక మైనర్ బాలుడిని పెంపుడు కుక్క కరిచిన ఘటన దిగ్భ్రాంతిని కలిగించింది. అంతకుముందు ఓ పెట్బుల్ పెంపుడు కుక్క ఇంటి యజమానురాలిని కొరికి చంపేసింది. ఇట్లాంటి ఘటనలు రోజు రోజుకూ పెరుగుతుండడంతో ప్రజల్లో భయాందోళనలు నెలకొన్నాయి.
– డిజిటల్ మీడియా, ఆంధ్రప్రభ
దేశవ్యాప్తంగా జరుగుతున్న ఇట్లాంటి పలు ఘటనలు కుక్క కాటు, దానిని నిరోధించే చర్యల గురించి ఆలోచించేలా చేస్తున్నాయి. అందుబాటులో ఉన్న డేటా ప్రకారం.. భారతదేశంలో 2019లో మొత్తం 72,77,523 జంతువుల కాటు కేసులు నమోదయ్యాయి. ఇది 2020లో 46,33,493.. ఒక సంవత్సరం తర్వాత 17,01,133కి పడిపోయింది. అయితే 2022 ఈ ఏడు నెలల్లో 14.5 లక్షలకు పైగా కేసులు నమోదయ్యాయి.
రేబిస్‌కు సంబంధించిన జాతీయ మార్గదర్శకాల ప్రకారం.. ఇది తీవ్రమైన వైరల్ వ్యాధి.. ఇది మానవులతో సహా అన్ని జంతువులలో ప్రాణాంతక ఎన్‌సెఫలోమైలిటిస్‌కు కారణమవుతుంది. ఈ వైరస్ అడవి, కొన్ని పెంపుడు జంతువులలో కనిపిస్తుంది. ఇతర జంతువులకు, వాటి లాలాజలం ద్వారా మానవులకు వ్యాపిస్తుంది. దేశంలో దాదాపు 97శాతం మానవులకు సోకే రేబిస్‌కు కుక్కల ద్వారానే సోకుతుంది. తర్వాత పిల్లులు (2 శాతం), నక్కలు, ముంగిస, ఇతర జంతువుల వంటి వాటి నుంచి(1 శాతం) సోకుతున్నట్టు తెలుస్తోంది. ఈ వ్యాధి ఇప్పుడు దేశమంతటా వ్యాపించింది.
కాగా, ఇట్లాంటి రేబిస్ వ్యాధి కలిగించే జంతువుల కాటుకు పోస్ట్-ఎక్స్పోజర్ ప్రొఫిలాక్సిస్ అవసరం. రేబిస్ ఆచరణాత్మకంగా 100 శాతం ప్రాణాంతకం కాబట్టి ముఖ్యంగా కుక్కలు, పిల్లుల కాటును తప్పనిసరిగా ‘మెడికల్ ఎమర్జెన్సీ’గా పరిగణించాలి. ‘జీవన-సేవింగ్’ పోస్ట్ ఎక్స్ పోజర్ ప్రొఫిలాక్సిస్ తక్షణమే అందించబడాలని రేబిస్ వ్యాధికి తీసుకున్న జాతీయ మార్గదర్శకాలు చెబుతున్నాయి. జాతీయ రేబిస్ నియంత్రణ కార్యక్రమం 12వ పంచవర్ష ప్రణాళికలో దేశంలోని రేబిస్ సమస్యను పరిష్కరించడానికి NHM గొడుగు కింద రెండు భాగాలతో – మానవ, జంతు భాగాలతో అమలు చేయడానికి సెంట్రల్ సెక్టార్ స్కీమ్‌గా ఆమోదించబడింది.
నోడల్ ఏజెన్సీ NCDC ద్వారా అన్ని రాష్ట్రాలు, UTలలో రోల్ అవుట్ కోసం హ్యూమన్ కాంపోనెంట్.. నోడల్ ఏజెన్సీ అయిన యానిమల్ వెల్ఫేర్ బోర్డ్ ఆఫ్ ఇండియా ద్వారా హర్యానా.. చెన్నైలలో పైలట్ టెస్టింగ్ కోసం యానిమల్ హెల్త్ కాంపోనెంట్ యూనిట్లు ఉన్నాయి. హ్యూమన్ హెల్త్ కాంపోనెంట్ 26 రాష్ట్రాలు, UTలలో రూపొందించారు.
ఇక.. రేబిస్‌ను నివారించడం అనేది అనేక స్థాయిలలో చర్యలు తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది. ఇందులో కుక్క కాటు సంఖ్యను తగ్గించడం ఒక ముఖ్యమైన దశ. చాలా కుక్కల కాటు అనేది క్రూరంగా ఉండనప్పటికీ ఏ కుక్క క్రూరమైనదో చెప్పడం ఎల్లప్పుడూ సాధ్యం కాదు. అందువల్ల అవసరమైన జాగ్రత్తలు తీసుకోవడం ఎల్లప్పుడూ మంచిదంటున్నారు వైద్య నిపుణులు.
దూకుడు కుక్కలు క్రమం తప్పకుండా ప్రజలను కొరుకుతాయి. పెద్ద విచ్చలవిడి జనాభాలో, పెంపుడు కుక్కలలో కూడా అలాంటి కుక్కలు ఉండొచ్చు. ఈ అలవాటు కారణంగా కొన్ని పెంపుడు కుక్కలు వదిలివేయబడతాయి. రెచ్చగొట్టకుండా ప్రజలను కాటువేయడం కొనసాగిస్తూ అవి వీధి కుక్కల జనాభాలో చేరతాయి.
ఇట్లా అన్ని కుక్కలు, పెంపుడు జంతువులు.. విచ్చలవిడిగా వ్యాక్సిన్ వేయడం మొత్తం రేబిస్ వ్యాధిని తగ్గించడంలో ముఖ్యమైనది. ఇది భారతదేశంలో తగినంతగా జరగడం లేదు. పదే పదే మోతాదులు తీసుకోవడం అవసరం అని కేరళ స్టేట్ IMA రీసెర్చ్ సెల్ వైస్ చైర్మన్ డాక్టర్ రాజీవ్ జయదేవన్ అన్నారు.
ఇక.. కాటు వేసిన వెంటనే పోస్ట్-ఎక్స్ పోజర్ ప్రొఫిలాక్సిస్ నిర్వహించకపోతే రేబిస్ మానవులకు దాదాపు ఎల్లప్పుడూ ప్రాణాంతకం. ఇది కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థను ప్రభావితం చేస్తుంది. చివరికి మెదడును ప్రభావితం చేస్తుంది. మరణానికి దారితీస్తుంది. రేబిస్‌కు కాటు, వ్యాధి లక్షణాల ఆగమనం మధ్య సమయం లాగ్ సాధారణంగా మానవులలో కొన్ని రోజుల నుండి కొన్ని నెలల వరకు ఉంటుంది.
పూర్వీకుల తోడేలు ప్రవృత్తిని అనుసరించి, వీధికుక్కలు కూడా అప్పుడప్పుడూ మూకుమ్మడిగా వ్యక్తులపై దాడి చేస్తాయని డాక్టర్ జయదేవన్ పేర్కొన్నారు. పిల్లలు వాటి చిన్న పరిమాణం కారణంగా సులభంగా బాధితులవుతారు. మరోవైపు పిచ్చి కుక్కలు అందరినీ అంటే కనుచూపు మేరలో ఉన్న ప్రతిదానినీ విచక్షణారహితంగా కొరికి, కాటు వేస్తుంటాయి. రేబిస్ వైరస్‌ను చంపడానికి గాయాన్ని సబ్బు, నీటితో వెంటనే కడగడం వంటి ప్రథమ చికిత్స చర్యల గురించి ప్రజలకు బోధించడం చాలా ముఖ్యం. వైద్య సహాయం తీసుకోవడంలో వైఫల్యం అయితే.. రేబిస్ మరణానికి దారితీస్తుంది.
రేబిస్ అనేది మానవులు, జంతువులలో టీకా-నివారించగల వ్యాధి. 80 శాతం మానవ కేసులు గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోనే జరుగుతున్నాయి. 2030 నాటికి కుక్క-మధ్యవర్తిత్వ రేబిస్ నుండి మానవ మరణాలు సున్నా సాధించడానికి, దేశంలో 2021లో వన్ హెల్త్ విధానం ఆధారంగా జాతీయ కార్యాచరణ ప్రణాళిక ప్రారంభించబడింది.
టీకాలు వేసినప్పటికీ రేబిస్ చాలా అరుదుగా వస్తుందని డాక్టర్ జయదేవన్ తెలిపారు. మెదడుకు దగ్గరగా ఉన్న ముఖం, మెడ వంటి అధిక ప్రమాదం ఉన్న ప్రదేశాలలో కుక్కలు కొరికినప్పుడు ఇది సంభవిస్తుంది. పిల్లలు ఎత్తు తక్కువగా ఉండడం వల్ల ఇలాంటి ప్రాంతాల్లో కాటుకు గురవుతారు.
వైరస్ మెదడులోకి ప్రవేశించిన తర్వాత అది ప్రాణాంతకంగా మారతుఉంది. వైరస్ మెదడుకు చేరే కొద్ది రోజుల నుండి వారాల ముందు మాత్రమే మన వైరస్‌ను ఆపే అవకాశం ఉంటుంది. అంటే తక్షణమే గాయం కడగడం, టీకాలు వేయడం.. ఎంపిక చేసిన సందర్భాల్లో ఇమ్యునోగ్లోబులిన్ ఉపయోగించడం ద్వారా వ్యాధిని నివారించవచ్చు అని డాక్టర్ జయదేవ్ తెలిపారు.
