ఇదో విచిత్రమైన కేసు అనే చెప్పవచ్చు. ఒకతను సుప్రీంకోర్టుకు వెళ్లిన విషయం మనందరికీ తెలిసిందే. తన భార్య అస్సలు ఆడదే కాదని, తనకు పురుషాంగం ఉందని, మోసం చేసి తనను పెళ్లి చేసుకుందని, కాపురం చేయలేనంటూ అత్యున్నత న్యాయ స్థానం తలుపు తట్టాడు. అయితే.. ఇది మరో రకం కేసు.. ఓ మహిళ ఏకంగా హైకోర్టును ఆశ్రయించింది. తన భర్త జైల్లో ఉన్న కారణంగా తాను గర్భవతిని కాలేకపోతున్నానని, తన భర్తకు పెరోల్ ఇచ్చి పిల్లలు కలిగే హక్కు కల్పించాలని వేడుకుంది. ఈ కేసు వాదనలు విన్న ధర్మాసనం అన్ని మతాల గ్రంథాలను పూర్తిగా పరిశీలించి.. ఆ మహిళ హక్కులను కాదనేందుకు ఎటువంటి సంకోచం లేదని, ఓ మహిళ బిడ్డను కనే హక్కు ఉందని తేల్చి చెప్పింది. అంతేకాకుండా ఆమె భర్తకు 15 రోజుల పెరోల్ మంజూరు చేసింది. కేసు పూర్వాపరాలను పరిశీలిస్తే…
భార్య తల్లి కావడానికి ఓ వ్యక్తిని 15 రోజుల పెరోల్‌పై విడుదల చేయాలని జోధ్‌పూర్ హైకోర్టు ఆదేశించింది. తన భర్త విడుదలను కోరుతూ అతని భార్య “సంతానపు హక్కు”పై హైకోర్టును ఆశ్రయించింది. జోధ్‌పూర్ హైకోర్టు న్యాయమూర్తులు సందీప్ మెహతా, ఫర్జాంద్ అలీలతో కూడిన ధర్మాసనం ముందుకు ఈ కేసు వచ్చింది. అతని జైలు శిక్ష కారణంగా ఖైదీ భార్య లైంగిక, భావోద్వేగ అవసరాలను ఎలా తీరుతాయని వారు ఆలోచించారు. కాగా, ధర్మాసనం రుగ్వేదంతో సహా హిందూ గ్రంథాలను కూడా ఉదహరించింది. ఖైదీ అయిన 34 ఏళ్ల నంద్‌లాల్‌కు 15రోజుల పెరోల్ మంజూరు చేయడానికి జడ్జీలు జుడాయిజం, క్రిస్టియానిటీ, ఇస్లాం యొక్క సిద్ధాంతాలను వారు ప్రస్తావించారు. తద్వారా అతని భార్య రేఖ గర్భం దాల్చే అవకాశాన్ని కల్పిస్తున్నట్టు తీర్పునిచ్చారు. 16 మత కర్మలలో (ముఖ్యమైన వేడుకలు) బిడ్డను కనడం స్త్రీకి మొదటిహక్కు అని ఈ సందర్భంగా హైకోర్టు నొక్కి చెప్పింది.
సంతానం హక్కు
వంశ పరిరక్షణ కోసం సంతానం కలిగి ఉండటం, మత తత్వాలు, భారతీయ సంస్కృతి, వివిధ న్యాయపరమైన ప్రకటనల ద్వారా గుర్తించబడింది అని ఈ సందర్భంగా హైకోర్టు పేర్కొంది. ఇది సంతృప్తి యొక్క హక్కును దాంపత్యం ద్వారా నిర్వహించవచ్చు. ఇది దోషిని సాధారణీకరించే ప్రభావాన్ని కలిగి ఉంటుంది. దోషి -ఖైదీ యొక్క ప్రవర్తనను మార్చడానికి కూడా ఇది సహాయపడుతుంది.. అని ధర్మాసనం తెలిపింది. పెరోల్ యొక్క ఉద్దేశ్యం దోషి విడుదలైన తర్వాత శాంతియుతంగా సమాజంలోని ప్రధాన స్రవంతిలోకి ప్రవేశించేలా చేయడమే.లేకుంటే ఖైదీ భార్య సంతానం పొందే హక్కును కోల్పోతుంది. అయితే ఆమె ఎలాంటి నేరం చేయలేదు. అందుకని భర్త చేసిన నేరానికి తను ఎందుకు శిక్ష అనుభవించాలని. అందువల్ల ఖైదీ తన భార్యతో ముఖ్యంగా సంతానం కోసం వైవాహిక సంబంధాన్ని కొనసాగించడాన్ని తిరస్కరించడం అతని భార్య హక్కులను ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేస్తుంది.
రాజస్థాన్‌లోని భిల్వారా కోర్టు విధించిన జీవిత ఖైదును అనుభవిస్తున్న నంద్‌లాల్ అజ్మీర్ జైలులో ఉన్నాడు. 2021లో అతనికి 20 రోజుల పెరోల్ మంజూరైంది. పెరోల్ వ్యవధిలో అతను బాగా ప్రవర్తించాడని, గడువు ముగియగానే లొంగిపోయాడని కోర్టు పేర్కొంది.
నాలుగు పురుషార్థాలు..
సామాజిక శాస్త్ర కోణంలోన్యాయస్థానం “సంతానం యొక్క హక్కు, వంశ పరిరక్షణ”ను పరిశీలించింది. దోషి యొక్క హక్కుకు సంబంధించినది.. హిందూ తత్వశాస్త్రంతో అనుసంధానించబడి నాలుగు పురుషార్థాలు ఉన్నాయి. ఇవి మానవ జీవితంలో నాలుగు సరైన లక్ష్యాలు లేదా లక్ష్యాలను సూచిస్తాయి.. అని డివిజన్ బెంచ్ పేర్కొంది.
నాలుగు పురుషార్థాలు ధర్మం (ధర్మం, నైతిక విలువలు) అర్థ (శ్రేయస్సు, ఆర్థిక విలువలు), కామ (ఆనందం, ప్రేమ, మానసిక విలువలు) మోక్షం (విముక్తి, ఆధ్యాత్మిక విలువలు, స్వీయ వాస్తవికత)గా ధర్మాసనం ఈ కేసు విచారణ సందర్భంగా తెలిపింది.
ఒక దోషి జైలులో జీవించడానికి బాధపడ్డప్పుడు అతను లేదా ఆమె పైన పేర్కొన్న పురుషార్థాలను ఆచరించడానికి దూరమవుతారు. వాటిలో మూడు నాలుగు పురుషార్థాలు, అంటే ధర్మం, అర్థ మరియు మోక్షాలను ఒంటరిగా నిర్వహించాలి. అయితే.. నాలుగో పురుషార్థాన్ని అనుసరించడానికి అతనులేదా ఆమె వివాహం చేసుకున్న సందర్భంలో వారి జీవిత భాగస్వామిపై ఆధారపడి ఉంటారు.
మహిళలకు మాతృత్వం
అదే సమయంలో దోషి యొక్క అమాయక జీవిత భాగస్వామి కూడా దానిని కొనసాగించడానికి నిరాకరించారు. అమాయకమైన జీవిత భాగస్వామి స్త్రీ అయితే, ఆమె తల్లి కావాలనుకునే సందర్భంలో వివాహిత స్త్రీకి రాజ్య బాధ్యత చాలా ముఖ్యమైనది. స్త్రీత్వం పూర్తి కావడానికి బిడ్డకు జన్మనివ్వడం అవసరం. ఆమె తల్లి అయిన తర్వాత ఆమె స్త్రీత్వం గొప్పగా పెరుగుతుంది. ఆమె ఇమేజ్ కీర్తి పొందుతుంది. కుటుంబంలో, సమాజంలో మరింత గౌరవప్రదంగా మారుతుంది. తన తప్పు లేకుండా భర్త లేకుండా ఆ తర్వాత భర్త నుండి పిల్లలు పుట్టకుండా బాధపడాల్సిన పరిస్థితిలో ఆమె జీవించకుండా ఉండకూడదు.. అని ధర్మాసనం తెలిపింది.
సంతానోత్పత్తి హక్కు
రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 21 కింద హామీ ఇచ్చినట్లుగా జీవించే ప్రాథమిక హక్కుతో సంతానం హక్కును జోధ్‌పూర్ హైకోర్టు అనుసంధానించింది. ఇది రాజ్యాంగం చట్టం ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడిన ప్రక్రియ ప్రకారం తప్ప ఏ వ్యక్తి తన జీవితాన్ని , వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛను కోల్పోకూడదని హామీ ఇస్తుంది. ఇది దాని పరిధిలో ఖైదీలను కూడా కలిగి ఉంటుంది.
డి భువన్ మోహన్ పట్నాయక్ వర్సెస్ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం అనే కేసులో సుప్రీం కోర్టు తీర్పును ఉటంకిస్తూ, కేవలం నేరారోపణలు చేసినందున వారు కలిగి ఉన్న ప్రాథమిక హక్కుల రక్షణను దోషులు తిరస్కరించలేరు అని హైకోర్టు పేర్కొంది.
2015లో జస్వీర్ సింగ్ వర్సెస్ స్టేట్ ఆఫ్ పంజాబ్ అనే మరో కేసును ఉదహరిస్తూ.. ఈ కేసులో ఖైదీల దాంపత్య హక్కులకు సంబంధించిన ముఖ్యమైన న్యాయపరమైన ప్రశ్నలు ఉన్నాయని పేర్కొంది.
ఈ సందర్భంలో సుప్రీం కోర్ట్ ఖైదులో ఉన్న సమయంలో సంతానోత్పత్తి హక్కు జీవించి ఉంటుంది.. మరియు కనిపెట్టదగినది. మన రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 21 పరిధిలోకి వస్తుంది అని తీర్పునిచ్చింది.
రాజస్థాన్ ఖైదీల విడుదలపై పెరోల్ రూల్స్ 2021లో ఖైదీని అతని భార్య సంతానం కోసం పెరోల్‌పై విడుదల చేయడానికి ఎటువంటి స్పష్టమైన నిబంధన లేదు అని పేర్కొన్న హైకోర్టు.. “మత తత్వాలు, సాంస్కృతిక, సామాజిక, భారత రాజ్యాంగం ద్వారా హామీ ఇవ్వబడిన ప్రాథమిక హక్కుతో పాటుగా మానవతా దృక్పథంతో పాటు అదనపు సాధారణ అధికారాన్ని వినియోగించుకుంటూ.. తక్షణ రిట్ పిటిషన్‌ను అనుమతించడం న్యాయంగా.. సరైనదని ఈ న్యాయస్థానం భావిస్తోందని పేర్కొంది.