హిందూమతంలో శివలింగాన్ని శివుని రూ పంగా, సాలగ్రామాన్ని శ్రీ మహావిష్ణువు అవతారంగా భావిస్తారు. సాలగ్రామం సా క్షాత్తు విష్ణు స్వరూపం. దీనికి అభిషేకం చేసి ఆ పుణ్య జలాన్ని ప్రోక్షించుకుంటే సర్వపాపాలు నశిస్తాయి. సర్వరోగాలు నశించి, సకల సంపదలు లభిస్తాయి. సర్వశుభాలు కలిగి మోక్షప్రాప్తి కలుగుతుందని ఋషివాక్కు. సాలగ్రామ శిలలు గండకీనదిలో లభి స్తాయి. ఇవి ఎంత చిన్నవిగా ఉంటే అంత మంచిదని అంటారు. సాలగ్రామంపై ఉన్న చక్రాలను బట్టి వాటి ని వివిధ పేర్లతో పిలుస్తుంటారు.
గరుడ పురాణంలో పేర్కొన్న సాలగ్రామ రకా లు ఎక్కువగా అగ్ని పురాణం, పంచానన్‌ తారకరత్న (శక 1812, అధ్యాయం, 46), స్కంద పురాణం (నగ రేఖండ, 244:39) అలాగే బ్రహ్మవైవర్త్త పురాణం (ప్ర కృతి ఖండం, అధ్యాయం)లో కనిపిస్తాయి. 21)
శ్రీ మహావిష్ణువు 24 అవతారాలకు సంబంధించి 33 రకాల సాలగ్రామాలు ఉన్నాయి.
- వనమాల: ఇది ఓపెనింగ్‌ వద్ద నాలుగు వృత్తాకార గుర్తులను కలిగి ఉంది. ఒక ఆవు పాదముద్ర, బంగా రు రేఖీయ గుర్తుతో అలంకరించబడి ఉంటుంది.
- దామోదర: కుహరంతో అసాధారణంగా పెద్దగా ఉండే సాలగ్రామాలను దామోదర్‌ అని పిలుస్తారు. కొన్ని పసుపు గీతలను కూడా కలిగి ఉంటాయి.
- వామదేవ: సాలగ్రామాలు పాము తలలాగా లేదా బంగారు మెరుపుతో లేదా బంగారు వర్ణంతో చక్రం ఉన్న వాటిని వామదేవ అని పిలుస్తారు. దీన్ని పూజిం చడం వల్ల శ్రేయస్సు, శాంతి కలుగుతాయి.
- శంకరషన్‌: ఎర్రటి రంగు, రెండు వృత్తాకార గుర్తు లు ఒకదానితో ఒకటి కలిసి ఉంటాయి. దాని శరీరం తూర్పు వైపున కమలం గుర్తు కూడా ఉంటుంది.
- నృసింహ: ఇది తన శరీరం మధ్యలో జాపత్రి గుర్తును, దిగువ మధ్య భాగంలో వృత్తాకార గుర్తును కలిగి ఉంటుంది. దాని ఎగువ మధ్య భాగం తులనా త్మకంగా పెద్దది.
- హయగ్రీవ: పెద్ద రంధ్రం, పెద్ద వృత్తాకార గుర్తు, ఐదు సరళ గుర్తులు, కౌస్తుభ రత్నం, అంకుశ (ఈటె తల) అనేక చుక్కలు, నల్లనిమచ్చలతో వుంటుంది.
- రఘునాథ: ఇది నాలుగు వృత్తాకార గుర్తులతో రెండు ఓపెనింగ్‌లను కలిగి ఉంది. దాని శరీరం కూ డా ఆవు పాదముద్రతో గుర్తించబడింది, కానీ వన మాల గుర్తుతో కాదు.
- వామన: సాలగ్రామం శంఖం (శంక) రూపంలో చారలను కలిగి ఉంటుంది.
- వరాహ సాలగ్రామం: తాబేలు లేదా ఆవు పాదం రూపంలో చారలను కలిగి ఉండే సాలగ్రామాన్ని వరాహ అంటారు.
- రణరామ: గుండ్రని మధ్య ఆకారంలో దాని శరీ రం అంతటా బాణాల ముద్రలు ఉన్నాయి. ఇది తప్ప నిసరిగా రెండు వృత్తాకార గుర్తులు, శరీరంపై బాణా లతో కూడిన క్వివర్‌ ప్రింట్‌లను కలిగి ఉండాలి.
- రాజరాజేశ్వర: మధ్యస్థ పరిమాణం, ఏడు వృత్తాకార గుర్తులు, దాని శరీరంపై గొడుగు, గడ్డి గుర్తులు ఉంటాయి.
- లక్ష్మీనృసింహ: రెండు వృత్తాకార గుర్తులతో పెద్ద ఓపెనింగ్‌ కలిగి, వనమాల తో కూడా గుర్తించబడింది.
- వాసుదేవ: సమానంగా ఆకారంలో చూడడానికి మనోహరంగా, దాని ముం దు భాగంలో రెండు వృత్తాకార గుర్తులు ఉంటాయి.
- ప్రద్యుమ్న: కొత్త మేఘం రంగుతో, శరీరంపై చిన్న వృత్తాకార గుర్తు, అనేక చిన్న రంధ్రాలు ఉంటాయి.
- అనిరుద్ధ: గుండ్రటి ఆకారంలో, మె రుస్తూ చూడడానికి మనహరంగా, పసు పు రంగులో ఉంటుంది.
- కుమారమూర్తి: పరిమాణంలో పెద్ద ది, నీలం రంగు, మూడు సరళ గుర్తులు, ఒకటి- అంతకంటే ఎక్కువ చుక్కలతో ఉంటుంది.
- వైకుంఠం: నీలం రంగు, కమలం, వృత్తాకార గు ర్తుతో ఉండి రత్నంలా మెరుస్తూ ఉంటుం ది.
- మత్స్య: పొడవైన ఆకారం, కమలం, రెండు సరళ గుర్తులతో ముద్రించబడింది.
- త్రివిక్రమ: ఆకుపచ్చ రంగు, ఎడమ వైపు వృత్తా కార గుర్తు, కుడి వైపున ఒక సరళ గుర్తు.
- మధుసూదన: గుండ్రటి ఆకారం, మధ్యస్థ పరిమాణం, చూడటానికి మనోహరంగా ఉంటుం ది. దాని శరీరంపై రెండు వృత్తాకార గుర్తులు, ఆవు పాదముద్రలు ఉంటాయి.
- పృథు: పొడవాటి సరళ గుర్తు, వృత్తాకార గుర్తు కమలంతో ముద్రించబడింది, ఒకటి లేదా అంతకం టే ఎక్కువ రంధ్రాలు ఉంటాయి.
- నారాయణ: నలుపు రంగులో మూడు లీనియర్‌ మార్కులతో ఓపెనింగ్‌లో ఉంటుంది.
- బ్రాహ్మణ: ఎరుపు రంగులో చిన్న ద్వారం కలిగి వుంటుంది.
- కపిల: ఇది ముఖం వద్ద మూడు చుక్కల వంటి గుర్తులను కలిగి ఉం టుంది.
- వరాహశక్తి లింగం: ఇది అసమాన పరిమాణం లో రెండు వృత్తాకార గుర్తులను కలిగి ఉంటుంది.
26.కృష్ణ: చదునైన పైభాగంతో గుండ్రంగా ఉం టుంది. - శ్రీధర్‌: ఐదు సరళ గుర్తులు కలిగి ఉంటుంది.
- లక్ష్మీజనార్దన్‌: వనమాల గుర్తు లేకుండా పై రకంగా ఉంటుంది.
- దధివామన: రెండు వృత్తాకార గుర్తులు, కొత్త మేఘం రంగును కలిగి ఉన్న పరిమాణంలో చాలా చిన్నగా వుంటుంది.
- శ్రీధర్‌: వనమాల అదనపు గుర్తుతో పై రకంగా ఉంటుంది.
- సుదర్శన్‌: ఒకే వృత్తాకార గుర్తుతో ఉంటుంది.
- గదాధర: వృత్తాకార గుర్తుతో ఉంటుంది.
- అనంత: మేఘం రంగుతో పెద్ద పరిమాణంలో వుండే దానిపై అనేక వృత్తాకార గుర్తులు ఉంటాయి.
ఈ రకాల్లో చివరి రెండు మినహా అన్ని రకాలు పై జాబితాలో ఇచ్చిన విధంగానే ఉంటాయి. తేడా ఏమిటంటే, ఈ అధికారం ప్రకారం పన్నెండు వృ త్తాకార గుర్తులను కలిగి ఉన్న సాలగ్రామాన్ని ”ద్వాద శాత్మ” అని పిలుస్తారు. పదమూడు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ మార్కులు ఉన్న దానిని అనంత అని పిలుస్తా రని గరుడ పురాణం పేర్కొంది.
జనాదరణ పొందిన సాలగ్రామం చక్ర చిహ్నం తో కూడిన స్వచ్ఛమైన నలుపు రంగు. దానిని పూజిం చడంవలన యజమానికి శ్రేయస్సు, ఆనందం, ఆరోగ్యం కలుగుతాయి. సంతానం ప్రాప్తిస్తుంది.
ప్రత్యేకమైన సాలగ్రామం ఎడమవైపు ఆకుపచ్చ రంగులో ఉంటుంది. ఇది పాప విముక్తికి సహాయ పడు తుందని నమ్ముతారు. పసుపు రంగు సాలగ్రా మాలు దేవతలను (దేవతలు) సూచిస్తాయి.
ఎరుపు రంగు సాలగ్రామం శ్రీ మహావిష్ణువు నర సింహ అవతారాన్ని సూచిస్తుంది. దీనిని పూజించ డం వలన మోక్షం లభిస్తుంది. గొడుగు ఆకారంలో, పూర్తిగా వృత్తాకారంలో ఉండే సాలగ్రామాలు చాలా శుభప్రదమైనవి. సాలగ్రామం ఉన్న ప్రదేశంలో స్నానం చేసినా, దానం చేసినా కాశీక్షేత్రంలో చేసిన స్నాన, దానాల కంటే నూరురెట్లు ఫలితం కలుగు తుందనేది ఋషి వాక్కు. సాలగ్రామ శిలకు షోడశోప చార పూజచేస్తే అన్ని కల్పాంతాల వరకు వైకుంఠంలో నివసించే భాగ్యం కలుగుతుంది. సాలగ్రామ పూజ చేస్తే శివకేశ వులను పూజించిన ఫలితం కలుగుతుం ది. మంత్రాలేమీ తెలియకపోయినప్పటికీ భక్తివిశ్వా సాలతో సాలగ్రామాన్ని పూజిస్తే అనుకున్న పనులు నెరవేరుతాయి. భక్తులను అన్ని కష్టాల నుంచి రక్షిం చేది సాలగ్రామం.